Bij Brazilië denk je al snel aan tropische temperaturen, Copacabana, samba en bier. Maar het grootste Latijns-Amerikaanse land bruist ook door de miljoenen flessen bubbels die er worden gedronken. Bolhas do Brásil, welteverstaan.

Tekst Janna Rijpma-Meppelink

Brazilie is voor veel wijnliefhebbers een nieuw fenomeen. Voor iets zwoels, stevigs, niet al te duur, of gemak grijpen we liever naar een Chileen of Argentijn. Van de andere twee Zuid-Amerikaanse landen, Uruguay en Brazilie horen we op wijngebied nog niet zoveel. Maar daar gaat verandering in komen. Want Brazilie is op dit moment het grootste wijnproducerende land van Zuid-Amerika. Door de opkomende economie zijn ze zelf de grootste afnemers, maar hun export wordt steeds groter. Verwacht bij een Braziliaanse wijn geen dik zwoel sap zoals bij een Chileen. Door het (koudere) klimaat is de stijl van de wijnen meer Europees dan Nieuwe Wereld. En dat is ook de reden dat er zoveel mooie mousserende wijnen gemaakt worden. Op zoek dus naar de Braziliaanse bubbel!

Kijk je op een wereldkaart, dan lijkt Brazilië een beetje op een druiventros, met onder aan die tros ‘bungelend’ de zuidelijke staat Rio Grande do Sul. Leg je vinger op de provinciehoofdstad Porto Alegre en ga een stukje omhoog tot je Bento Gonçalves ziet staan. De omgeving van dit stadje vormt het hart van de Braziliaanse wijnbouw, de Serra Gaúcha. Maar liefst 85 procent van alle Braziliaanse wijn wordt hier gemaakt. En hiervan is een derde deel mousserend.
Little Italy
Een goede plek om je verkenningstocht te beginnen is de stad Bento Gonçalves, waar je in stijl wordt ontvangen door een poort in de vorm van een reuzen barrique. Deze stad vormt het kloppende hart van de Braziliaanse wijnindustrie. Veel van haar honderdduizend inwoners verdienen hun brood in de wijn of het toerisme. Of beide, want vrijwel elk wijnhuis in de omgeving organiseert ook rondleidingen en proeverijen, en sommige hebben zelfs een eigen restaurant. Op de kaart vind je veel schitterende wijnen en gerechten uit de Noord-Italiaanse keuken. Een traditie die de nazaten van de oorspronkelijke immigranten – die in 1887 vanuit Noord-Italië de lange reis ondernamen om zich in Rio Grande do Sul te vestigen – in ere houden.
Niet alleen de keuken, ook de omgeving doet denken aan Noord-Italië met haar glooiende heuvels, bossen en vele groen. Neem wel een paraplu mee, want het regent hier maar liefst 300 mm per jaar meer dan in Nederland! En in de winter (onze zomer) wordt het behoorlijk koud. De wijngaarden moeten zelfs met netten tegen de hagel beschermd worden, en de wijnmakers zetten grote föhns in om hun druivenstokken droog te blazen. Stel de parameters over Brazilië dus maar bij. Hier geen tropische bountystranden vol schaars geklede, wellustige lijven. Dit is het gebied van de gauchos! Stoere, ijverige mannen en vrouwen die bekendstaan om hun niet-zeuren-maar-poetsen-mentaliteit.
Gelukkig heeft elk nadeel zijn voordeel. Door deze klimatologische omstandigheden, met name veroorzaakt door de invloed van de Atlantische Oceaan, blijkt Serra Gaúcha een uitstekend gebied voor de productie van witte druiven om mousserende wijn te maken.

Succes met sparkling
Elk jaar vliegt de consumptie van Braziliaanse bubbels met 15 procent omhoog. Ze vinden dat het sprankelende drankje hoort bij het Braziliaanse leven. Het staat symbool voor alles waar het land voor staat. Temperament, ritme, easy-going, plezier, vriendschap. Ze drinken het bij elke gelegenheid en overal, zelfs op de stranden ‘on the rocks’ – of zoals de Brazilianen het zelf noemen: ‘la piscine’. Ze zijn zo trots op hun eigen product dat ze president Obama ontvingen met een Braziliaanse mousserende wijn, evenals Sarkozy. En dat viel in de smaak:, tijdens het diner liet hij zijn assistent vragen welke champagne er werd geschonken.
Succes doet volgen, dus veel wijnbedrijven in Serra Gaúcha maken nu behalve rood en wit ook sparkling wijnen. Enkele producenten hebben zich er zelfs helemaal in gespecialiseerd. Ze hanteren zowel de méthode traditionnelle – zoals in de Champagne, waarbij de mousse zich ontwikkelt in de fles – als de méthode charmat. Hierbij vindt de tweede gisting van de wijn, en dus de ontwikkeling van de mousse, plaats in een grote roestvrijstalen tank. In Europa is deze methode onder wijnmakers niet altijd even geliefd, want het levert vaak grove bubbels op en wijnen met minder finesse en lengte. Maar tijdens onze wijntour langs een tiental wijnhuizen proefden we dat Brazilië de bubbel aardig onder de knie heeft

Tour dos vinhodos
Het miezert als we ons comfortabele hotel uitstappen en de lucht is grijs in plaats van het verwachtte blauw. Het onvermijdelijke busje wat op dit soort persreizen altijd een soort tweede huiskamer wordt, rijdt ons de komende dagen langs de Vale dos Vinhodos, ofwel de ‘Vallei van de Wijngaarden’. Aan deze route liggen de wijnbedrijven die op ons verlanglijstje staan. Niet allemaal zijn ze in de ban van de bubbel, maar meerendeel gelukkig wel. Vanuit het hotel duiken we direct de buitenwijken van Bento Goncalves in. Een soort krottenwijk, waar de bont geschilderde huisjes nog wat vreugde uitstralen. Een schril contrast met de spacieuze wijngaarden rondom ons hotel Spa do Vinho. Na tien minuten hobbelen over sompige halfverharde wegen, bereiken we de snelweg. Af en toe passeert ons een vrachtwagen of rammelende auto, maar verder is het stil op straat. De omgeving is wijds en ruim. In de verte is er zicht op eindeloze bossen en bergen. Ondertussen wordt het landschap aangenamer en links en rechts worden de valleien met hun wijngaarden zichtbaar. Het is duidelijk dat we de Vale dos Vinhedos in rijden. de enige regio in het land met een DO, wat betekent dat de herkomst van de wijnen beschermd is. Wanneer we de snelweg verlaten is het wederom even afzien. De zijwegen zijn niet echt shockproof . Toch krijgt de busrit hiermee wel iets romantisch en avontuurlijks. Alle wijnhuizen die we bezoeken blijken goed verstopt, en bij iedereen krijgen we een warm onthaal, soms begeleidt met traditionele Braziliaanse muziek en wijnmakers gehuld in originele caucho kleding. Bovenal moet er vooral veel gegeten worden! Italiaans, omdat bijna ieder wijnhuis van oorsprong Italiaans is. Na enige dagen van ‘winery-hopping’ hebben een aantal wijnhuizen mijn bubbelhart gestolen, Ze delen een groot enthousiasme, zijn zeer gedreven, en allemaal op zoek om een smakelijk glas te maken voor het grote publiek. Een goede kwaliteit voor een redelijke prijs. En ieder huis heeft de deur wijd open staan voor de wijntoerist. Zoals het wijnbedrijf Salton Vinicola dat door zijn gigantisch statig ‘paleis’ al indruk maakt voordat je iets hebt geproefd. Maar liefst zes medewerkers staan ons te verwelkomen waarna een zeer professionele rondleiding volgt door het imposante gebouw . Zoals bij zoveel bedrijven in dit gebied is Salton een familiebedrijf. Een nazaat van de oprichter is persoonlijk aanwezig om de proeverij te begeleiden .Salton maakt 8 miljoen flessen sparkling (7,5 miljoen charmat, 0,5 miljoen traditioneel). In vergelijk met Moet et Chandon (26 mlj) klinkt dat niet zoveel, maar ze zijn wel een van de grootste bruisende spelers en hebben 42% van de markt in Brazilie. Bij het proeven van de Salton Brut (1,5 mlj flessen) valt vooral de vrolijkheid en de stuivende mousse in de wijn op. De brut wordt gemaakt van chardonnay en riesling, Het citrus en het bloemige blijft als een prettige herinnering in mijn mond achter. Voor 6,5 euro in de plaatselijke supermarkt te koop. Een stapje hoger is de reserva ouro brut gemaakt van chardonnay, pinot noir en riesling. Een klein deel van de wijn lag in amerikaans eiken vaten en dat is te proeven. Vanille, rondeur, zachte mousse. Goddelijke wijn voor 12 euro. Ook de Salton Rose poëtica met zijn ingetogen fruitig karakter smaakt prima. De Salton Prosecco was niet mijn favoriet maar blijkt ter plekke zeer geliefd onder de Braziliaanse jeugd. De 400.000 flessen vinden gretig aftrek in de trendy bars van Saõ Paolo en Rio de Janeiro. Ook het huis Chandon, een 100%-dochteronderneming van het Franse champagnehuis Moët & Chandon heeft het gigantisch bedrijf neergezet. Het ontvangst is een beetje formeel maar er kan naar hartelust geproefd worden. Chandon timmert in Brazilie al sinds 1973 aan de weg en produceert jaarlijks 2,5 miljoen flessen.. De druiven die ze gebruiken zijn de bekende champagnedruiven chardonnay en pinot noir. De laatste van het traditionele trio ontbreekt: hier geen pinot meunier. Wel wordt er veel gewerkt met de riesling italico, ook wel welschriesling genoemd.Door het ontbreken van een uitgebreid gangenstelsel, zoals je in de Champagnestreek vaak tegenkomt, is het moeilijker om de wijntemperatuur te controleren. Dat is de reden waarom de mousserende wijnen gemaakt worden volgens de méthode charmat. Ietsjes minder verfijnd dan champagne, maar toch stuk voor stuk zijn het aantrekkelijke wijnen. De Noblesse oblige is vooral te proeven in de Brut en de Brut Rose. Beiden hebben een prachtig fruit en aangename mousse.Met ruim 20 euro per fles is de prijs weliswaar stevig, maar toch kom je Chandon in zowel restaurants als supermarkten regelmatig tegen.
De volgende in het favorieten-lijstje kunnen we lopend bereiken want het ligt pal tegenover het hotel midden tussen de wijngaarden. Trots prijkt de naam Miolo boven op de toren. Een echte eye-catcher.. Niemand minder dan Michel Rolland is hier adviseur. Morgana Miolo ontvangt ons op het terein. Haar overgrootvader begon hier de eerste stokken te planten. Nu produceren ze 1,6 miljoen flessen mousserende wijn per jaar. De Miolo Cuvee Tradition Brut is direct een goede binnenkomer. De chardonnay en pinot noir geven veel fruit (aardbeien). Gewoon een goed eerlijk glas voor 11 euro. Twee keer zo duur is de Miolo Millesime 2009. Citruskleur, stevig en mooi in balans. Een waardige bubbel. Gall en Gall importeert enkele van hun wijnen.

Booming Brazil
Het wijngebied Serra Gaúcha is op dit moment voor de productie van mousserende wijnen dus duidelijk een booming business. Bijna iedereen gaat overstag. Zo ook Casa Valduga, dat gerund wordt door drie broers. Zo’n vijftien jaar geleden hadden ze nog geen mousserende fles geproduceerd. Maar ook zij zagen de potentie. Ze nodigden twee Franse oenologen uit de Champagne uit en gingen aan de slag. Thans is Valduga met 1,7 mlj flessen een van de bekendste sparkling-producenten, en is Nederland hun grootste exportmarkt! We proefden de Brut 130. De naam is ter ere van de eerste Italianen die hier 130 jaar geleden vanuit Veneto naar toe kwamen en de Braziliaanse wijn nieuw leven inbliezen. De wijn is gemaakt van chardonnay en pinot noir en is lekker creamy . De smaak doet denken aan gedroogd fruit en amandelen. De Brut reserva 2006 imponeerde door zijn gouden kleur en tropisch fruit. How Brasilian !.Wijnen van Casa Valduga zijn gelukkig in Nederland te vinden bij Wielinga/Baarsma.
We konden Brazilie niet verlaten voordat we een bezoek hadden gebracht aan Cave Geisse. Want dit is wel de beste plaats om je onder te dompelen in prachtige kwaliteit bubbels. Het is de éminence grise onder de Brazilaanse bubbels. En het wijnhuis ligt ook nog eens op de meest idyllische plaats van de vallei. Geisse maakt alle bubbels volgens de méthode traditionnelle worden gemaakt. En dat zie je al bij binnenkomst. De kelder ziet er uit als of je in de Champagne rond looptHou je van klassiek en ieniemienie bubbeltjes, dan is dit je huis . De grondlegger was Mario Geisse, een Chileense wijnmaker die door de Moët & Chandon-familie naar Brazilië werd gehaald en in 1979 zijn eigen wijnbedrijf begon. Nu is het zijn zoon Daniel die met veel trots de prachtige mousserende wijnen laat proeven. Vanaf de veranda van het huis, op 800 meter hoogte, heb je een prachtig uitzicht over de wijngaard. Geisse werkt alleen met chardonnay en pinot noir. Cave Geisse Brut Nature, de rosé (100% pinot noir) en de Geisse Terroir Nature getuigen van grote klasse – en zijn tevens favoriet van wijnschrijver Jancis Robinson. Helemaal onderste boven raken we van de Geisse 1998, een glas met optimale finesse. De zon gaat er zelfs van schijnen ! De gouden kleur weerspiegelt het Braziliaanse warme gevoel van gastvrijheid. Je zou ze zo willen meenemen naar Nederland!. Stuk voor stuk prachtig gemaakte wijnen die zeker een plekje op de Nederlandse markt verdienen. Maar het imago zal nog niet in hun voordeel zijn. Bij Brazilie denken we nu eenmaal niet een twee drie aan wijn, laat staan bubbels. We laten ons sneller in bij vertrouwde namen zoals Champagne, Cremant, Cava, Spumante of Sekt. Toch zijn de Braziliaanse bubbels meer dan de moeite waard. Met de WK voetbal in 2014 en de Olympische Spelen in 2016 in het verschiet kunnen we misschien al een beetje in de stemming komen door ze te gaan drinken, al moet je helaas nog wel goed zoeken want ze zijn nog maar sporadisch in Nederland te vinden.

Note: Overnachten bij de gauchos? Op WWW.WINELIFEMAGAZINE.NL vind je fijne slaap- en eetadresjes in Serra Gaúcha.
Note:Brazilië in cijfers
• 85% van alle Braziliaanse wijn wordt in Serra Gaúcha geproduceerd.
• 80% van de door Brazilianen gedronken wijn komt van eigen bodem.
• Slechts 5% van de totale productie wordt geëxporteerd, onder meer naar Nederland.
• Bier is nog altijd het populairst met gemiddeld 35 liter per persoon per jaar, tegenover 2 liter wijn per jaar (in Nederland is dat 21 liter).
Note: Gaucho etiquette
Veel restaurants in Serra Gaucha werken volgens het concept ‘rodizio’. Je betaalt één vast bedrag en de hele avond komt de bediening langs met bijvoorbeeld diverse spiesen vlees of tientallen soorten pizza’s. Sla af en toe een ronde over.

Note: A sua saúdi = op je gezondheid
Note: Saúdi = proost